اینجا قرمزترین نقطه ایران است

به گزارش صد آنلاین، نام اصلی آن ” دورک شاپوری” است اما به واسطه انارهای خوش قرمزش به دورک اناری معروف است؛ سرزمین یاقوت‌های سرخ چهارمحال و بختیاری روستایی آرمیده در پناه رشته کوه‌های زاگرس و جنگل‌های سربه فلک کشیده بلوط و در امتداد رودخانه کارون است؛ از توابع شهرستان کیار و بخش ناغان در پای کوه بزمنی و منطقه حفاظت شده هلن قرار دارد.

در کنار چشمه‌ها و جاده‌های پرپیچ و خم و طبیعت بکر و زیبای روستای دورک، انارستان‌های پربار و خندان، این روستا را به ویژه در پاییز ” هدف گردشگری” کرده و گردشگران را به سوی خود فرامی‌خواند.

در زمان حاضر ۱۶۸ هکتار از باغات منطقه دورک اناری به زیر کشت انار است که از این میزان ۱۶۴ هکتار بارور هستند و سالانه یک هزار و ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن محصول می‌دهند؛ رقم انار تولیدی در روستای دورک رباب و رقم دیگر نیز محلی و ترش است.

در روستای دورک یک‌هزار نفر در قالب ۳۰۰ تا ۴۰۰ خانوار ساکن هستند که همزمان با برداشت یاقوت‌های سرخ، بیشتر این جمعیت در باغ‌ها مشغول به کار می‌شوند و شور و حال خاصی بر روستا حاکم می‌شود.

شاید در کلام نخست سخن گفتن از برداشت انار در استان سردسیر چهارمحال و بختیاری برای خیلی‌ها باورکردنی نباشد اما روستای دورک اناری به واسطه تابستان‌های گرم و زمستان‌های نیمه سرد قابلیت پرورش این میوه بهشتی را دارد و اقتصاد این روستا تا حدودی با انارهای خوش طعمش رونق یافته است.

آن‌طور که برخی از اهالی روستای دورک اناری می‌گویند: انار دورک یک گونه وحشی و خودرو است و به دلیل آب، خاک، شرایط خاص آب و هوایی و استفاده از کودهای طبیعی به عنوان یک محصول ارگانیک از طعم خاص و منحصربه فردی برخوردار است؛ رنگ پوست این میوه در روستای دورک بیشتر زرد رنگ و تلخی خاصی که گونه‌های دیگر انار در سایر مناطق از آن برخوردار هستند در انار این منطقه احساس نمی‌شود.

مردان در روستای دورک بیشتر به باغبانی و پرورش و تولید انار می‌پردازند و زنان و دختران دورکی همزمان با آغاز فصل برداشت انار افزون براینکه دوشادوش مردان در کار برداشت کمک می‌کنند در خانه نیز به تهیه محصولات جانبی خوشمزه‌ای مانند رب، ناردانه و لواشک از انار می‌پردازند.

این محصولات خانگی ارگانیک با آن مزه بی‌نظیر مشتریان خاص خود را در بین جوانان، نوجوانان و گردشگران دارد و به عنوان یک سوغاتی بسیار خوشمزه شناخته می‌شود.

ناردنگ آیین سنتی رب انارگیری

رب انار یکی از محصولات جانبی به دست آمده از میوه انار به شمار می‌رود که حاصل دسترنج زنان دورکی است و به صورت سنتی طبخ می‌شود و طعم و کیفیت این چاشنی خوشمزه برای کسانی که یک بار آن را چشیده باشند فراموش شدنی نیست و جایگاه خاصی در استان چهارمحال و بختیاری دارد.

ناردنگ به معنی صدای انار یکی از سنت‌های قدیمی بختیاری‌ها است که خوشبختانه تاکنون گرفتار غبار گذر زمان نشده و همچنان همزمان با برداشت این میوه در روستای دورک برگزار می‌شود و گردشگران زیادی را در این فصل فرامی‌خواند.

ناردنگ یک آیین سنتی خانوادگی است که زنان دورکی براساس این سنت انارها را دان کرده و دیگ‌های رب‌پزی خود را بار می‌گذارند.

به دورک رفتیم تا نحوه پخت رب انار سنتی این روستا را بی واسطه از زبان بانوان روستایی ثبت کنیم؛ سوسن رحیمی یکی از تولید کنندگان سنتی رب انار در این خصوص  می‌گوید: همزمان با برداشت محصول، زنان دورکی با تشکیل گروه‌های چند نفره کار رب‌گیری از انار را از سر می‌گیرند؛ آنان در گام نخست دیگ‌های مسی که ویژه پخت رب انار است را شسته و آماده می‌کنند.

او ادامه می‌دهد: پس از شستن انارها، زنان با ضربه‌های چوب اقدام به دانه کردن انارها می‌کنند؛ در گذشته با دست اقدام به آب گرفتن انارها می‌کردند اما امروز این کار با کمک دستگاه‌هایی مانند سبزی خردکن اقدام به گرفتن آب انار می‌کنند و پس از آن آب انار خالص و بدون هیچ افزودنی را در دیگ‌های بزرگ مسی که از قبل آماده کرده‌اند می‌ریزند و می‌پزند.

به بیان رحیمی از قدیم آب انار را روی اجاقی با هیزم چوب درختان بلوط و یا انار می‌پختند که این شیوه پخت در طعم و بوی این چاشنی خوشمزه بسیار تاثیرگذار بود امروز نیز با وجود برخورداری روستا از گاز اما بازهم زنان دورکی برای حفظ اصالت و طعم و رنگ رب انار ترجیح می‌دهند از هیزم استفاده کنند.

پس از اندکی پخت آب انار را صاف کرده و دوباره آن را روی اجاق قرار داده تا آب انار غلیظ شود پس از آن رب انار آماده است و اینجا است که زنان دورکی با افزودن چاشنی‌های جادویی گیاهی و محلی، عطر و طعم خاصی به رب انار می‌دهند.

از نظر رحیمی رب انار گرفتن به این سادگی که گفته شد نیست و کاری بسیار زمان‌بر و سخت است به نحوی که کل خانواده را درگیر خود می‌کند.

چاشنی‌های آشنای دورکی در جست‌وجوی بازار

اما این چاشنی و رب انار خوش طعم ارگانیک برآمده از این باغ‌ها آن‌طور که باید و شاید راه بازار را نمی‌یابد و اهالی روستا به دلیل نبود بازار ثابت برای بازاریابی با مشکلاتی روبرو است به نحوی که برخی از آن‌ها امروز در حالی محصول خود را برداشت و اقدام به تهیه رب انار می‌کنند که محصول سال گذشته خود را دارند و نتوانستند، بفروشند.

رحیمی می‌گوید: بسیاری از تولیدکنندگان خانگی رب انار در روستای دورک به دلیل نبود بازار مناسب مجبورند محصول خود را حتی به قیمت پایین‌تر از معمول بفروشند.

این تولید کننده رب انار در روستای دورک اناری توضیح می‌دهد: امروز بسیاری از رب انارهای صنعتی و مخلوط به نام رب انار دورک به فروش می‌رود در حالی که رب انار دورک ویژگی‌های خاص خود را دارد.

رحیمی می‌گوید: رب انار نقاط دیگر نسبت به رب انار دورک کدرتر و دارای مقداری تلخی است به همین دلیل این محصول با قیمت پایین‌تری به فروش می‌رسد و همین امر بازار محصول تولیدی روستای دورک را نیز خراب می‌کند.

زیرساخت‌ها و رویدادها، رونق بخش بازار و گردشگری دورک

از نظر رحیمی یکی از راهکارهای مهم برای فروش این چاشنی خوشمزه برپایی نمایشگاه و جشنواره است که تا پیش از شیوع ویروس کرونا ۲ جشنواره انار به صورت خودجوش با همت مردم روستا برگزار و با استقبال خوبی روبرو شد اما با شیوع این ویروس و پس از آن دیگر جشنواره‌ای برای معرفی و فراهم شدن زمینه‌ای برای فروش محصولات جانبی یاقوت‌های دورک فراهم نشد.

این در حالی است که با برگزاری رویدادهای مختلف از جمله جشنواره‌ها ضمن شکوفایی گردشگری و اشتغال‌زایی در روستا بازاریابی مناسب برای محصولات روستا را نیز به دنبال دارد.

از نظر این تولیدکننده نبود برق‌کشی، آب آشامیدنی و نبود راه دسترسی مناسب را از جمله دیگر مشکلات باغات انار روستای دورک اناری عنوان کرد.

او یادآور می‌شود: تولید انار و تهیه محصولات جانبی از این میوه کار آبا و اجدادی مردم روستای دورک است و نباید اجازه داد به دلیل ضعف برخی زیرساخت‌ها مردم تولید این محصول را کنار بگذارند و به سمت تولید محصولات دیگر از جمله بادام و گردو گرایش پیدا کنند.

انار شناسنامه روستای دورک

دهیار روستای دورک اناری با تایید نبود بازار مناسب برای فروش محصولات جانبی محصول انار این روستا می‌گوید: در زمان حاضر به دلیل نبود بازار مناسب بیشتر محصول انار تولیدی این روستا به صورت خام فروخته می‌شود.

سید علی رحیمی می‌گوید: هر چند تولیدکنندگان رب انار در روستای دورک مجوزهای بهداشتی لازم را ندارند اما محصول تولیدی آن‌ها به صورت ارگانیک تهیه می‌شود ولی مهم‌ترین مشکل در این بخش بازاریابی است.

از نظر وی، باغ‌داری در روستای دورک به صورت سنتی انجام می‌شود و خیلی به صورت حرفه‌ای، اصولی و ماشینی نیست و این از جمله معضلاتی است که باعث شده تولیدات این روستا بازار لازم را نداشته باشد در حالی که اگر این کار سامان یابد محصول شناخته و تولید آن نیز صرفه اقتصادی خواهد داشت.

او معتقد است: هرچند مجموعه جهاد کشاورزی تاکنون کارها و گام‌های مهمی در خصوص باغ‌داری انجام داده اما این کافی نیست و لازم است مجموعه صنعت و معدن نیز در این خصوص ورود کنند.

انار دورک قابلیت صادرات دارد

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری می‌گوید: در زمان حاضر برای ساماندهی تولید رب انار دورک مجوزی برای ایجاد کارخانه تولید، بسته‌بندی و فرآوری محصولات جانبی انار داده شده که بیش از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

خالد طاهری افزود: رب انار دورک در زمان حاضر به صورت سنتی و بدون برند با همت اهالی روستا تولید و به استان‌های همجوار از جمله خوزستان، اصفهان و حتی بخشی به تهران ارسال می‌شود که انتظار می‌رود با ورود صنایع بسته بندی و فرآوری محصول تولید سنتی این محصول سامان یابد و رونق اقتصادی قابل توجهی را برای روستا به ارمغان آورد.

آنچه از این نوشتار برمی‌آید بازاریابی، برگزاری جشنواره‌ها و ساماندهی تولید رب انار مهمترین خواسته فعالان این بخش است که مسوولان استان برای استفاده از این قابلیت باید برنامه‌ریزی لازم را داشته باشند.

هم‌اکنون ۷۹ هزار بهره‌بردار با تولید سالانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار تُن انواع محصولات کشاورزی در چهارمحال و بختیاری فعال هستند.